Kaplan semenderi veya yürüyen balık olarak da bilinen aksolotl bir çok özelliği ile insanların oldukça ilgisini çeken bir canlı türüdür. Aslında balık olarak nitelendirilen bu sevimli hayvanlar bir balık değil amfibi sınıfına ait canlılardır. En önemli özelliklerinden birisi; uzuvlarını kaybettiklerinde rejenerasyon yeteneği ile hasarlı bölgeyi tekrar oluşturabiliyorlar. Ve ayrıca omurilik, akciğer, beyin ya da kalp gibi organlarının bir parçası yok olduğunda yeniden eksilen veya zarar gören o bölgeyi tamamlayabiliyorlar.
| Aksolotl Bilimsel Sınıflandırma |
|---|
| Alem: Animalia (Hayvanlar) |
| Şube: Chordata (Kordalılar) |
| Sınıf: Amphibia (Amfibyumlar) |
| Takım: Caudata |
| Familya: Ambystomatidae |
| Cins: Ambystoma |
| Tür: Mexicanum |
Aksolotl Nedir?
Amfibiler sınıfında bulunan Aksolotllar, Köstebek Semender (Ambystoma) cinsine ait Mexicanum türüdür. Tür adından da anlaşıldığı üzere Meksika’nın güneyindeki bazı göllerde ve kanallarda yaşam sürerler. Halk arasında “yürüyen balık” olarak adlandırılsalar da bir balık değil, amfibidirler. Başkalaşım geçirmeden yetişkinliğe ulaştıkları için diğer amfibilerden farklıdırlar, bu nedenle karaya çıkmadan su içerisinde kalırlar ve solungaçlarını kaybetmezler. Diğer semender grupları, tamamı ile olmasa bile yaşamlarının belli bir kısmını karada sürdürecek şekilde evrimleşmişlerdir.
Aksolotlara Genel Bakış
| Yetişme Ortamı: | Tatlı su gölleri ve göletler |
| Yerel Ülke: | Meksika |
| Yaşam Süresi: | 10-15 Yıl |
| Boyut: | 15 – 45 cm |
| Ağırlık: | 60 – 200 gr |
| Yaygın Renkleri: | Beyaz, pembe ve koyu kahverengi |
| Beslenmesi: | Solucanlar, kurbağa yavruları, böcekler, küçük balıklar |
| Düşmanları: | Balıkçıl kuşlar ve diğer büyük balıklar (Özellikle: Sazan, Tilapia) |
| En Yüksek Hız: | 15 km / sa (10 mil / sa) |
| Korunma Durumu: | Kritik Tehlike Altında ‼ |
Aksolotl Genel Özellikleri
1. Aksolotl: vücut organlarının belli bir kısmını ve kaybettiği uzuvlarının tamamını yenileme konusunda şaşırtıcı bir yeteneğe sahiptir.
Aksolotllar kaybettiği uzuvlarını birkaç hafta içinde eski hali kadar mükemmel ve inanılmaz bir şekilde yeniden büyütebilir. Hatta zarar gören akciğerlerini, kalbini, omuriliğini ve beyninin bazı kısımlarını tekrar yenileyebilir.
2. Başının her iki yanından uzanan tüylü dallar solungaçlarıdır.
Solungaçlara sahip olan su semenderleri aynı zamanda tamamen işlevsel olan akciğerlere de sahiptir. Genellikle biraz hava alabilmek için bazen su yüzeyine çıkarlar.
3. Aksolotlar yerel olarak yalnızca Meksika’da bulunur.
Doğal yaşam alanları, Meksika’nın güneyindeki eski bir göl ve kanal ağı olan Xochimilco Gölü’dür. Dünyadaki akvaryumlarda, su depolarında ve bilim insanları tarafından araştırma laboratuvarlarında da bakılmaktadır.
4. Memelilere göre kansere karşı 1000 kat daha dirençlidir.
Bilim insanları, kanseri ortadan kaldırmak ve insan ömrünü uzatmak için aksolotların doğal direncini bir gün kullanabileceğimizi ümit ediyor.
5. Kritik olarak tehlike altında olmasına rağmen, Aksolot’un çok az avcısı vardır.
Yürüyen balık aksolotu vahşi doğada avlayan bir kaç su canlısı vardır. Bunlar Tilapia ve Sazan balığıdır.
6. Anatomisinin Neoteni olarak bilinen çok benzersiz bir özelliği vardır.
Neoteni, bir canlının gençlik özelliklerini yetişkinliğine kadar birçok değişim aşamasından geçmeden koruyan hayvanları tanımlamak için kullanılan terimdir. Yani diğer amfibilerden olan kurbağa yavrularının ya da benzer hayvanların aksine solungaçlarını kaybetmezler.
7. Aksolot adı, onlara saygı duyan Antik Aztekler tarafından verilmiştir ve “su köpeği” anlamına gelmektedir.
8. Aksolotl için üreme mevsimi takvim yılının başındadır.
Meksika yürüyen balığı aksolot, cinsel olgunluğuna 6 aylık olduğunda erişir. Üreme mevsimleri Mart’tan Haziran’a kadar sürer. Yumurtlama, su sıcaklığı ve seviyelerinin daha ılıman olduğu kış sonlarında gerçekleşir. Vahşi doğada yılda bir kez ürerler. Ancak bakım altındayken iki ve bazen üç üreme döngüsü mümkündür.
9. Dişi Aksolotlar çok miktarda yumurta bırakır.
Dişi aksolotlar suya 300 ila 1.000 yumurta bırakır. Tek tek serilen yumurtalar yırtıcı hayvanlardan korunmak için bitkilerin veya kayaların üzerine yerleştirilir. Yumurtlar yaklaşık iki haftalık bir süreçte çatlamaktadır.
10. Ne yazık ki Aksolotlar, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi’nde kritik tehlike altında olarak sınıflandırılıyor.
Bunun sebebi ise kentleşme ve su kirliliğidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aksolotllar akvaryumda uygun şartlar sağlandığı sürece evde beslenebilir. Bakımında ise en önemli nokta su sıcaklığıdır. Suyun sıcaklığının düşmesi durumunda kış uykusuna yatarlar.
Genellikle küçük balıklara, yumuşakçalara ve eklembacaklılara odaklanan daha küçük su yaşamı türleriyle beslenirler. Diyetleri, karasal solucanlar, somon yumurtaları ve zooplankton gibi ek tatlı su canlılarını içerecek şekilde değişebilir.
